piątek, 07 sierpień 2015 17:54

Nazewnictwo gwiazd zmiennych

Napisał

Argelander

Friedrich Wilhelm August Argelander

System oznaczania gwiazd zmiennych zapoczątkowany został przez Friedricha Argelandera, który zaczął nazywać je według kolejności odkrywania zmienności w danym gwiazdozbiorze, począwszy od wielkiej litery R, a skończywszy na Z. Wierzył on, że zmienność gwiazd jest tak rzadkim zjawiskiem, że w każdym gwiazdozbiorze nie zostanie odkrytych więcej niż kilka gwiazd zmiennych. Rzeczywistość jednak przerosła oczekiwania i z czasem postanowiono poszukać innych rozwiązań. Główne założenie Argelandera, dotyczące kolejności odkrycia zmienności w danym gwiazdozbiorze zostało zachowane, ale postanowiono sięgnąć po kombinacje liter od RR, RS do RZ, dalej SS do SZ, TT do TZ aż do ZZ. Szybko okazało się to również jest niewystarczające, więc w dalszej kolejności postanowiono wrócić do początku alfabetu i nadawać oznaczenia od AA, AB do QZ. W oznaczeniach tych pominięto literę J.

Taki układ kombinacji pozwala na nadanie oznaczeń dla 334 gwiazd zmiennych w każdym gwiazdozbiorze. Jako, że obecnie w wielu konstelacjach odkryto znacznie więcej gwiazd zmiennych, każdą następną oznacza się literą V i numerem począwszy od liczby 335, np. V335.

Do każdego z powyższych oznaczeń dodaje się łacińską nazwę gwiazdozbioru w dopełniaczu lub trzyliterowy skrót tej nazwy np. R Cygni (R Cyg), V335 Cephei (V335 Cep).

Gwiazdy zmienne, które były wcześniej oznaczone literami greckimi, zachowują swoje oznaczenia, dlatego mamy również takie zmienne jak δ Cephei (δ Cep) czy β Persei (β Per).

Przyznawaniem tych oznaczeń do nowo odkrytych zmiennych zajmuje się Instytut Astronomiczny im. Sternberga w Moskwie, który prowadzi Generalny Katalog Gwiazd Zmiennych (ang. General Catalogue of Variable Stars  - GCVS).

Oprócz powyższego schematu stosuje się także specjalne rodzaje nazw gwiazd. Ma to miejsce zwykle, gdy gwiazdom są nadawane tymczasowe oznaczenia do czasu, używane do chwili aż wydawca GCVS nada danej gwieździe stałą nazwę. Taki system stosowany jest głównie w przypadku odkrycia gwiazdy nowej (np. N Cyg 1998 – nowa w gwiazdozbiorze Łabędzia, która została odkryta w 1998 r.).

Oprócz właściwego oznaczenia GCVS gwiazda zmienna jest określona również przez tzw. oznaczenie harwardzkie (Harvard Designation). Zainicjonowane zostało ono na przełomie XIX i XX wieku w Obserwatorium Harvard College, gdy jego Dyrektorem był Edward C. Pickering. Ponieważ ilość znanych zmiennych znacznie wzrosła, astronomowie poczuli potrzebę oznaczenia ich w taki sposób,  aby mieć lepszą wskazówkę lokalizacji na niebie niż według spisu zgodnie z gwiazdozbiorami. Postanowiono, że będą oni oznaczać zmienne symbolem, który będzie zawierał przybliżone współrzędne gwiazdy podane w godzinach i minutach dla rektascensji (R.A) oraz deklinację w stopniach dla epoki 1900, z uwzględnieniem znaku plus dla nieba północnego lub minus dla nieba południowego. W ten sposób np. dla gwiazdy R Cyg mamy dodatkowe oznaczenie w postaci:  1936+50, a łącząc te dwa systemy oznaczeń uzyskujemy zapis 1936+50 R Cyg.

 

 

Czytany 7098 razy Ostatnio zmieniany sobota, 24 październik 2015 16:37

Skomentuj

kalkulatory

baner GCVSbaza ptma baner pod

Warto przeczytać

"Historia obserwacji gwiazd zmiennych"
Biuletyn nr 26 (4/2016)

"Obserwacje pochodni fotosferycznych
w świetle białym – morfologia
oraz pomiar nasilenia"
Biuletyn nr 22 (4/2015)

"Klasyfikacja grup plam słonecznych
wg McIntosha"
Biuletyn nr 21 (3/2015)

"Grupy, plamy, cienie i półcienie"
Biuletyn nr 20 (2/2015)

"Podstawowe indeksy aktywności słonecznej. Liczba Wolfa (R) oraz Classification Values (CV)"
Biuletyn nr 19 (1/2015)

"Utrata masy – jej wpływ na ewolucję i los bardzo masywnych gwiazd"
Biuletyn nr 18,19,20 (4/2014-2/2015)

"Amatorska próba stworzenia modelu wybuchów supernowych na podstawie własnych obserwacji astronomicznych"
Biuletyn nr 12 (2/2013)

"Klasyfikacja i nazewnictwo protuberancji"
Biuletyn nr 11 (1/2013)

"Amatorska fotometria CCD w praktyce
+ egzoplanety metodą tranzytową"
Biuletyn nr 8 (2/2012)

"O długości ekspozycji i ilości zdjęć 
w astrofotografii słów kilka"
Biuletyn nr 7 (1/2012)

"Krótki przepis na rozpoczęcie znajomości
z amatorską fotometrią gwiazd zmiennych"
Biuletyn nr 7 (1/2012)

"Jak zabrać się za fotometrię CCD
gwiazd zmiennych"
Biuletyn nr 6 (4/2011)

"Wyznaczanie współrzędnych heliograficznych plam słonecznych"
Biuletyn nr 4 (2/2011)